Nếu ở trên là các tác phẩm âm nhạc có tác giả và thời gian sáng tác cụ thể thì trường hợp sau đây lại khác. Nó đã được định hình nhưng tác giả thì vẫn còn là nghi vấn. Đó là bài Romance d’Amour, thường vắn tắt là Romance.
4. Romance
Romance Anónimo + thêm một intro...
Ai từng tập chơi guitar cổ điển mà không biết bài Romance này ? Nét nhạc giản dị, thuần khiết. Hình như Romance là giai điệu của thiên sứ ban tặng cho trần thế hay sao ấy. Ai nghe cũng miên man xao động con tim. Romance lại dễ đàn, nên người mới tập đàn cũng không phải dị vì tiếng đàn vụng về của mình. Không riêng gì giới chơi nhạc tài tử, hầu như mỗi danh cầm guitar đều đã từng biểu diễn Romance. Bởi vậy tai người nghe đã "no nê" từng câu nhạc của nó, nên đàn Romance cho tới, cho mê mãi lòng người thì chẳng mấy ai.
Một Romance Anónimo với lối chơi đầy kỹ thuật của danh cầm Štěpán Rak
(biễu diễn ngày 13.9.2005, tại Trung tâm Âm nhạc Kuopio-Tiệp Khắc)
Thế ai đã dệt nên khúc nhạc diệu kỳ ấy. Không dễ có câu trả lời.
Vào những năm 1980, ở Việt Nam, từng lúc khác nhau tôi thấy bản Romance có ba tác giả.
Một: Không rõ tác giả là ai, trên bản nhạc ghi là Anon hay Anonymous (khuyết danh),
Hai là Narciso Jepes, có ghi chú thêm: trong phim Les Jeux Interdits (Trò chơi cấm),
Ba là V.Gomez, từ các bản in có nguồn gốc từ các nước Đông Âu và Liên bang Nga (trước đây).
Romance trong phim Les Jeux Interdits (1952)
với tiếng đàn guitar của danh cầm Narciso Yepes
Vậy ai thật sự là tác giả bản Romance? Từ lâu các nhà nghiên cứu lịch sử âm nhạc trên thế giới đã từng bận tâm tìm câu trả lời.
Khẳng định trước tiên, đây là bản nhạc (không lời) viết cho guitar, xuất phát từ Tây Ban Nha có cấu trúc A - A - B - B. A là cung thứ, B là cung trưởng. Thuộc loại nhạc thính phòng phổ biến trong giới quý tộc Tây Ban Nha vào cuối thế kỷ 19.
Cho tới bây giờ, Romance vẫn có nhiều tên gọi khác nhau như: Estudio en Mi de Rubira (Bản Étude cung Mi của Rubira), Spanish Romance, Romance de España, Romance of the Guitar, Romanza và Romance d'Amour.
Về tác giả thì có khi từng nơi, từng lúc được xem là của Antonio Rubira (?-?), David del Castillo (?-1937), Francisco Tárrega (1852-1909), Fernando Sor (1778-1939), Daniel Fortea (1878–1953), Miguel Llobet (1878-1938), Vicente Gómez (1911-2001) và Narciso Yepes (1927-1997). Đây hầu hết là những nhà soạn nhạc và biểu diễn guitar nổi tiếng của Tây Ban Nha.
Vì có quá nhiều tác giả gán cho nó, nên nhiều năm qua từ Anónimo (khuyết danh) thường đặt kề bên để trở thành bản Anónimo Romance (Anonymous Romance) - Bản Tình ca không tác giả.
Tuy nhiên có mấy dấu hiệu sau đây liên quan tới các danh cầm: Narciso Yepes, Vicente Gomez, Antonio Rubira, Ferdina Sor và xứ sở Ukraina.
Năm 1952, đạo diễn Pháp René Clément, cho ra mắt cuốn phim trắng đen tựa là Jeux Interdits 6 (Trò chơi cấm). Ngay phần giới thiệu âm nhạc cho phim, có ghi tên Narciso Yepes, với ngụ ý rằng Yepes là tác giả bản Romance.
Bộ phim Jeux Interdits đã “chở” Romance đi khắp nơi, vô tình gieo vào suy nghĩ của khán giả trên khắp năm châu, Yepes là tác giả bản Romance.
Ngày 19 tháng 6 năm 1982, trên kênh radio "Nuestra Programa", Đài Phát thanh Quốc gia Tây Ban Nha, có cuộc phỏng vấn giữa các phóng viên Fernando Argenta & Araceli Gonzaslez Campa và Narciso Yepes.7
Nhạc sĩ Narciso Yepes đã khó khăn khi biện minh để tái xác nhận Romance do ông sáng tác vào sinh nhật 7 tuổi của mình (1934), như một món quà tặng mẹ. Và vì không thể chứng minh được mình là tác giả nên khi phải giải thích nguồn gốc bản nhạc trước đại chúng, có khi ông phải gọi nó là bản Anónimo Romance. Thế nhưng ngày nay ở Tây Ban Nha, Yepes đã có được xác nhận tác quyền.
Chú thích:
6 Bìa DVD phim Jeux Interdits
7 Video clip ghi âm tiếng Tây Ban Nha và phụ đề tiếng Anh cuộc phỏng vấn: