Nữ nghệ sĩ Hồng Lan, gương kiên trì trên đường lập nghiệp

Nguyễn Phương
3.10.2009

Nữ nghệ sĩ Hồng Lan, gương kiên trì trên đường lập nghiệp
Nữ nghệ sĩ Hồng Lan. Hình của soạn giả Nguyễn Phương.

Thưa quý thính giả, trong chuyện lập nghiệp của nghệ sĩ cải lương, có người may mắn, chỉ mới biết ca rành sáu câu vọng cổ, xuất hiện lần đầu tiên trên sân khấu thì trở thành kép chánh, đào chánh và cứ như thế mà thẳng tiến trên con đường nghệ thuật và đạt danh vọng giàu sang. Người ta cho đó là những nghệ sĩ được Tổ đãi.




Có nghệ sĩ khác hội đủ cả hai điều kiện chính yếu cần có của một nghệ sĩ sân khấu là thinh và sắc, lại được học ca cổ nhạc và học nghề diễn xuất trong nhiều năm nhưng nghệ sĩ đó thiếu may mắn, hành nghề cả chục năm rồi mà vẫn chưa thăng tiến trên con đường sự nghiệp. Xin nói ngay rằng không phải nghệ sĩ đó không có thực tài mà chỉ vì cô hành nghề khi nghệ thuật sân khấu cải lương đang suy thoái, mất dần khán giả.

Nguyễn Phương xin trân trọng giới thiệu nữ nghệ sĩ Hồng Lan, một nghệ sĩ có tâm huyết với nghề hát cải lương nhưng thiếu may mắn.

Nghệ sĩ Hồng Lan tên thật là Lư Thị Hồng Lan, sanh năm 1969, tại Saigon. Cha mẹ là người ngoài nghề hát. Khi Hồng Lan tốt nghiệp Trung Học Phổ Thông, cô không thi vào Đại học vì quá đam mê nghệ thuật hát cải lương nên cô lén cha mẹ đi học ca cổ nhạc và diễn xuất cải lương với thầy nghệ sĩ Bạch Long.

Năm 1984, hai đoàn hát cải lương tuồng cổ Minh Tơ và Huỳnh Long là hai đoàn hát đang ăn khách nhất thành phố, có nhiều tuồng hay, nghệ sĩ trẻ đẹp nên rất được khán giả ái mộ. Nghệ sĩ Bạch Long, con của nghệ sĩ tài danh Thành Tôn chuyên mở lớp đào tạo nghệ sĩ trẻ dưới bảng hiệu lớp Đồng Ấu Bạch Long, được khán thính giả tín nhiệm vì lớp đồng ấu Bạch Long đã thật sự đào tạo được nhiều danh tài cho sân khấu tuồng cổ.

Sân khấu cải lương trong thời điểm nầy được khán giả đến xem đông đảo vì hát cải lương là nguồn giải trí duy nhất của thành phố và các tỉnh. Thời điểm nầy chỉ có các cơ quan của chánh phủ mới có quyền sử dụng video. Tư nhân có máy video phải xem lén. Đoàn Minh Tơ bị công an bắt vì dám hát video lậu tuồng Dương Gia Tướng trong rạp hát để nội bộ đoàn xem mà chưa xin phép xem video của Sở Văn Hóa Thông Tin Thành Phố.

Tôi nhắc lại sự kiện trên để thấy rằng cha mẹ của Hồng Lan bằng lòng cho con gái theo học nghề hát vì nghề hát cải lương lúc đó được ưa chuộng, có thể thành danh và kiếm được cuộc sống ấm no, trong khi mà chánh phủ còn độc chiếm mọi ngành văn hóa, văn nghệ, xuất bản, kinh doanh, kinh tế, thương nghiệp và sản xuất. Công nhân viên và sinh viên đại học được tuyển chọn theo tiêu chuẩn lý lịch, phải là con em của đảng viên, cán bộ nhiều năm kháng chiến, tập kết hoặc thuộc về thành phần công nông do các chi bộ đảng giới thiệu thì mới có cơ hội được thu nhận và được hưởng lương cao. Chỉ có ngành hát cải lương là một nghề tự phát, chọn diễn viên theo tiêu chuẩn thinh, sắc và nghệ thuật ca diễn chớ không theo tiêu chuẩn lý lịch con của đảng viên, cán bộ kháng chiến, hồi kết hay thành phần vô sản, công nhân, nông dân…

Gia nhập đoàn hát Minh Tơ

Cô Hồng Lan theo học với thầy Bạch Long vài tháng, được đoàn hát Minh Tơ thu nhận vào làm học viên chánh thức của đoàn, có lương hằng đêm trong thời gian vừa học hát vừa đóng các vai phụ trong các suất hát của đoàn Minh Tơ.

Với sắc vóc đẹp, sáng sân khấu, biết ca nhiều bài bản cổ nhạc và hồ quảng, có triển vọng nên chỉ vài tháng sau khi gia nhập đoàn hát Minh Tơ Hồng Lan được cho thế nữ nghệ sĩ Cẩm Thanh, hát vai Vân Anh trong tuồng Mã Siêu Báo Phụ Cừu. Hồng Lan dùng tên thật làm nghệ danh: nghệ sĩ Hồng Lan.

Nữ nghệ sĩ Hồng Lan cộng tác với đoàn hát Minh Tơ trong gần mười năm trời, từ vai đào ba tiến lên… Hồng Lan hát các vai đào nhì, đào văn, đào võ đều thành công nhờ sắc vóc cao ráo, nét mặt rất đẹp khi vào các vai mệnh phụ phu nhơn, hoàng hậu, công chúa. Nữ nghệ sĩ Hồng Lan học được căn bản vũ đạo tuồng cổ trên sân khấu Minh Tơ nên cô được trao cho đóng vai đào chánh nhiều tuồng hát của đoàn Minh Tơ.

Khi Hồng Lan hát được một số vai quan trọng thì đoàn hát Minh Tơ phải giải tán vì khán giả ngày càng ít đến xem hát cải lương và rạp hát dành cho cải lương cũng bị thu hẹp một cách đáng kể. Nguyên do là sau năm 1986, ông Nguyễn Văn Linh tuyên bố cởi trói cho văn nghệ sĩ, đồng thời theo chánh sách (Glastnost – Perestroika) cởi mở và đổi mới của Liên Xô do Ông Gọt Ba Chớp (Gorbachev) thủ xướng, chánh phủ Việt Nam ban bố chánh sách kinh tế nhiều thành phần, các dịch vụ du lịch, giải trí nở rộ… Phường, quận, huyện mở những tụ điểm văn hóa, ca nhạc, tấu hài, kịch nói với việc kiểm duyệt được thoáng hơn nên những đêm tấu hài và ca tân nhạc ướt át thu hút khán giả mạnh mẽ. Trong lúc đó vì hạch toán kinh doanh cần tăng cao, các cán bộ quản lý các rạp hát cải lương trong thành phố ký hợp đồng cho mướn dài hạn cho các chủ sòng bạc, chủ các vũ trường, các chương trình thi hoa hậu, quảng cáo thời trang để có số thu nhập cao hơn là cho các đoàn hát cải lương mướn. Các rạp Lao Động B, Quốc Thanh, Thủ Đô, Nhân Dân, Kim Châu, Long Phụng, Long Vân, Gia Định…. “thay đổi Công Năng!” Đây là danh từ mới dùng để chỉ việc cho sòng bạc, vũ trường mướn rạp hát để cờ bạc, nhảy nhót thay vì cho đoàn hát mướn để hát cải lương.

Chỉ còn lại duy nhất rạp hát Hưng Đạo, mà rạp Hưng Đạo lại thuộc quyền quản lý của Nhà hát Trần Hữu Trang với ba đoàn hát trong tay. Các đoàn hát tập thể như Saigon 1, Saigon 2, Saigon 3, Huỳnh Long, Minh Tơ…phải chạy về tỉnh, về các vùng nông thôn để kiếm sống. Trong năm 1996, những đoàn hát cải lương mạnh nhất của Thành phố phải chịu giải tán hay treo bảng hiệu: Đó là các đoàn Saigon 1, Saigon 2, Saigon 3, Minh Tơ, Huỳnh Long, Hương Mùa Thu, Phước Chung, Trúc Giang, Kim Cương….

Cộng tác với các đoàn hát khác

Nữ nghệ sĩ Hồng Lan chưa kịp khẳng định mình là một nữ diễn viên tài sắc thì đã phải rời đoàn Minh Tơ. Cô chạy về tỉnh cộng tác với đoàn hát Dạ Lý Hương, đoàn Sông Bé – Kim Hương. Sau đó, để có thể theo đuổi nghiệp cầm ca, nữ nghệ sĩ Hồng Lan phải đi ca cổ nhạc ở các tụ điểm văn hóa, quán nhạc, hát chầu, quay video mãi cho đến giữa năm 2002, nữ nghệ sĩ Hồng Lan mới có dịp trở lại với sân khấu của đoàn cải lương Saigon 1 do nghệ sĩ Thanh Điền tái xây dựng đoàn với kinh phí riêng của hai vợ chồng ông là Thanh Kim Huệ và Thanh Điền.

Trong thời gian hát cho các đoàn Minh Tơ, Dạ Lý Hương, Sông Bé – Kim Hương, nữ nghệ sĩ Hồng Lan rất được khán giả yêu mến qua các vai Hoàng Hậu, tuồng Giang Sơn Mỹ Nhân, vai Tâm trong Lương Sơn Bá Chúc Anh Đài, Vai Đào Tam Xuân tuồng Đào Tam Xuân báo phụ cừu, vai Lưu Kim Đính tuồng Lưu Kim Đính Giải Gía Thọ Châu, vai Uyển Nhi tuồng Võ Tắc Thiên.

Về gia đình, nữ nghệ sĩ Hồng Lan là bạn đời của nam diễn viên Chí Cường, thành hôn năm 1996, hai vợ chồng Hồng Lan – Chí Cường gắn bó nhau trên cùng một sân khấu, cùng chia ngọt xẻ bùi trong những bước thăng trầm của đoàn hát, lúc hoàng kim cho đến khi đoàn giải tán. Khán giả rất mến mộ hai nghệ sĩ Hồng Lan và Chí Cường trong các chương trình ca cổ ở các tụ điểm văn hóa hoặc trong băng video.

Nam nghệ sĩ Chí Cường theo nghề hát từ năm 1988 ở đoàn Bông Dừa Trắng của tỉnh BếnTre. Nghệ sĩ Chí Cường có khả năng đa dạng, anh diễn vai nào cũng hay, từ vai kép chánh, kép mùi, kép võ, kép độc và cả vai hài.

Lần đầu tiên gia nhập đoàn hát Minh Tơ, nghệ sĩ Chí Cường hát vai Ngũ Tân, kép độc mùi trong tuồng Chung Vô Diệm. Chí Cường rất thích diễn loại vai độc mùi vì theo anh qua vai đó anh có thể thi triển giọng ca mùi mẫn và phong cách diễn xuất đa dạng của anh. Tuy nhiên khi anh hát những vai như võ tướng hay thư sinh hào hoa phong nhã thì lại được khán giả tán thưởng hơn vì phong cách đẹp, sang trọng.

Năm 1999, nghệ sĩ Chí Cường không thi tranh giải Trần Hữu Trang nhưng đã để lại ấn tượng sâu sắc qua phần phụ diễn cho các bạn Quế Trân, Ái Hằng và Vũ Luân qua ba vai Lý Nam Nam, Lê Minh và Lê Tần.

Đến năm 2000, Chí Cường dự thi lại không đạt được kết quả tốt vì đã chọn sai vai để dự thi. Chí Cường tâm sự: Vợ chồng em rất mê nghề hát, nghề hát có một hấp lực mạnh mẽ. Không thể thành kép chánh, đào chánh thì chúng em đứng ở vị trí thấp hơn với những vai nhỏ hơn. Nhỏ hơn về cát sê thôi, chớ đôi khi vai độc, vai lẵng lại được diễn sướng hơn đào kép mùi, kép đẹp. Tụi em thích hát mà…

Thưa quý thính giả, chương trình cổ nhạc xin chấm dứt, Nguyễn Phương xin hẹn vào giờ nầy tuần sau.

Nguyễn Phương

Nguồn: https://www.rfa.org/vietnamese/news/programs/TraditionalMusic/Actress-hong-lan-an-example-of-perseverance-on-career-building-nphuong-10032009133922.html

BÌNH LUẬN

Vui lòng nhập bình luận của bạn
Vui lòng nhập tên của bạn ở đây