Thưa quý thính giả, sân khấu cải lương hiện nay có một nghịch lý là các đêm hát trọn tuồng cải lương với các đề tài chính luận hay cổ tích không được khán giả tán thưởng, trái lại các vở tấu hài, kịch ngắn và cải lương trích đoạn hài hước lại thu hút khán giả trẻ rất mãnh liệt.
Các nghệ sĩ cải lương tài danh như Ngọc Giàu, Kim Ngọc, Hồng Nga, Văn Chung, Bảo Quốc, Bảo Chung, Kiều Mai Lý, Mỹ Chi chuyển qua diễn tấu hài. Các nghệ sĩ cải lương ca mùi, hát giỏi, từng lấy nước mắt khán giả qua các vở tuồng tình cảm bi ai như Đoạn Tuyệt, Lan Và Điệp, giờ đây trở thành những quái kiệt làng cười, chuyên tạo ra những tràng cười
thích thú cho khán giả, có khi là những nụ cười tâm lý sâu sắc, có khi là những nụ cười dễ dãi, giúp cho khán giả được thư giản sau những ngày giờ làm việc căn thẳng, mệt nhọc vì sinh kế.
Nữ nghệ sĩ Kiều Mai Lý là nữ nghệ sĩ tài danh của sân khấu cải lương đã chuyển qua diễn tấu hài và nổi danh là nữ quái kiệt làng cười.
Thưa quý thính giả, nữ quái kiệt làng cười Kiều Mai Lý tên thật là Nguyễn Thị Lý, sinh năm 1949 tại Gia Định trong một gia đình có 10 người con: 3 trai và 7 gái. Từ nhỏ cô Lý đã sống với cha mẹ nuôi.
Ba nuôi của cô làm thợ trong xưởng Ba Son. Hai vợ chồng không con nên xin cô Lý về làm con nuôi. Nhạc sĩ Năm Đồng, bạn thân của cha nuôi cô Lý đã dạy cho cô ca cổ nhạc và dẫn cô đi đờn ca tài tử trong xóm với nghệ danh là Kiều Mai Lý.
Gia nhập đoàn hát
Năm 1965, Kiều Mai Lý được giới thiệu đi gánh hát Hoa Xuân – Minh Bá, một đoàn hát nhỏ hát trong các quận huyện ngoại thành Saigon.
Nữ nghệ sĩ Kiều Mai Lý có một giọng ca trong trẻo, cao vút, gương mặt sáng sủa, có duyên nên tuy mới ca rành các bài bản cổ nhạc, đoàn hát Hoa Xuân – Minh Bá đã giao các vai đào chánh cho Kiều Mai Lý thủ diễn. Những bước đầu khởi nghiệp có nhiều thuận lợi, đoàn Hoa Xuân – Minh Bá lại chỉ diễn những vở tuồng cổ tích Việt Nam nên đào chánh Kiều Mai Lý với ưu thế về giọng ca ngọt, bài bản học có căn bản, Kiều Mai Lý đã hát thành công các vai chánh trong tuồng Phạm Công Cúc Hoa, Lâm Sanh Xuân Nương, Thoại Khanh Châu Tuấn, Lưu Bình Dương Lễ.
Mấy tháng sau gặp trời mưa gió, miền Tây giao thông trở ngại, gánh hát Hoa Xuân – Minh Bá ế ẩm đến độ phải chịu rã gánh tại Cần Thơ. Nữ nghệ sĩ Kiều Mai Lý lại gặp được dịp may là đoàn hát Minh Luông – Thùy Lan hát gần rạp Minh Châu Cần Thơ, biết Kiều Mai Lý là đào trẻ đẹp, có giọng ca vọng cổ mùi mẫn nên đã ký hợp đồng mời cô cộng tác.
Thưa quý thính giả, nữ nghệ sĩ Kiều Mai Lý vừa mới xuất hiện trên sân khấu Hoa Xuân – Minh Bá chỉ mới có một năm, ấy vậy mà năm sau cô đã được đoàn Minh Luông – Thùy Lan mời về làm đào chánh với số tiền contrat 50.000 đồng trong hai năm. Đây là phần thưởng tinh thần lớn cho cô, Kiều Mai Lý gởi về cho cha mẹ ruột hai chục ngàn đồng, cô gởi cho cha mẹ nuôi hai chục ngàn và cho ông thầy Năm Đồng năm ngàn đồng. Cô chỉ giữ lại năm ngàn đồng để mua son phấn và y trang dùng trên sân khấu. Ký giả Thanh Đạm, trang kịch trường báo Lẽ Sống đã có bài viết về lòng hiếu nghĩa của nữ nghệ sĩ Kiều Mai Lý.
Năm 1965, nghệ sĩ danh ca Minh Cảnh rời đoàn hát Kim Chung, thành lập gánh hát cải lương Minh Cảnh, Minh Cảnh đã mời nữ nghệ sĩ Kiều Mai Lý về hát đào chánh. Kiều Mai Lý được nghệ sĩ Minh Cảnh chỉ dạy thêm cách vô vọng cổ, kỷ thuật sắp chữ, phân nhịp và kỷ thuật luyến láy khi ca vọng cổ, Kiều Mai Lý đã có một thời nổi lên như con chim sơn ca, có giọng ca lạ và kỷ thuật ca chạy chữ luyến láy như danh ca Minh Cảnh.
Năm 1967, ông Bầu Xuân đoàn Dạ Lý Hương nghe danh Kiều Mai Lý, ông đến xem Kiều Mai Lý hát một lần, liền đó ông ký giao kèo nửa triệu đồng để mời Kiều Mai Lý về hát với các nghệ sĩ Hùng Cường, Bạch Tuyết, Dũng Thanh Lâm, Kiều Mai Lý, Phượng Liên, Kim Ngọc, Ngọc Giàu, Thành Được.
Thành lập gánh hát
Sau năm 1975, Kiều Mai Lý về tỉnh CầnThơ, thành lập gánh hát Tây Giang – Kiều Mai Lý, quy tụ các nghệ sĩ Minh Cảnh, Bạch Lê, Tám Vân, Phương Trúc Bình, Hữu Tài, Bích Thủy và hề Lòng, diễn các tuồng Mùa Xuân Sen Trắng Nở, Giấc Mộng Đêm Xuân, Đường Về Vạn Kiếp.
Đoàn Tây Giang – Kiều Mai Lý hát rất đắt khách nhưng vì là một đoàn hát đăng ký ở tỉnh CầnThơ, không được đi lưu diễn đến các tỉnh khác. Ngoài ra đoàn Tây Giang – Kiều Mai Lý phải hát không doanh thu theo yêu cầu của tỉnh nên bầu gánh chịu lổ không nổi, phải cho gánh hát rã vào mùa mưa năm 1979.
Trở về Saigon, Kiều Mai Lý đi hát cho đoàn hát Trần Hữu Trang, Phước Chung, Thanh Nga nhưng sân khấu cải lương ngày một xuống dốc, Kiều Mai Lý đi ca vọng cổ ở các chương trình vầng trăng cổ nhạc, và cùng với Bảo Quốc lập nhóm tấu hài Bảo Quốc – Kiều Mai Lý.
Tấu hài cùng con gái
Thời gian qua đi rất nhanh, mới đó mà Kiều Mai Lý đã có trên 40 năm đi hát. Danh hài Bảo Quốc thường hay đi diễn nước ngoài, Kiều Mai Lý đã lập nhóm riêng để tiếp tục diễn tấu hài. Và người bạn diễn không ai khác hơn là con gái Hồng Đào, đứa con duy nhất của cô. Hồng Đào bước lên sân khấu diễn với mẹ chỉ là một chuyện tình cờ. Nhiều đêm chở mẹ đi hát, bất ngờ một diễn viên trong nhóm vắng mặt, để bổ cứu tình trạng bất ngờ đó, Hồng Đào lên diễn thay, không ngờ đó chính là bước ngoặt để cô trở thành bạn diễn ăn ý nhất của mẹ..Bây giờ khán giả thường gặp hai mẹ con Kiều Mai Lý, Hồng Đào tung hứng với nhau trên sân khấu, cống hiến cho khán giả những trận cười thoải mái. Có lẽ đây là niềm vui lớn của Kiều Mai Lý, một người mẹ tình cờ có được đứa con gái cưng nối nghiệp, điều mà Kiều Mai Lý không bao giờ ngờ, bởi trước đó Hồng Đào không tỏ rõ năng khiếu diễn kịch của mình.
Cuộc đời đi hát của nữ nghệ sĩ Kiều Mai Lý trầm lặng, bình thường, ít biến động như tánh nết hiền lành, giản dị của cô, ở lứa tuổi này nhiều bạn bè của cô đã giã từ sân khấu, riêng Kiều Mai Lý vẫn tung tăng bay nhảy trên sân khấu, vẫn hồn nhiên, tươi tắn. Kiều Mai Lý là một trong số ít nghệ sĩ vẫn giữ được phong độ của mình. Kiều Mai Lý rất được đồng nghiệp và bạn bè thương mến.
Hiện nay Kiều Mai Lý và Hồng Đào, con gái của cô thành lập một nhóm tấu hài, được khán giả ưa thích ở các sân khấu Đầm Sen, Hồ Kỳ Hòa, sân khấu Trống Đồng, sân khấu Kịch Saigon.
Kiều Mai Lý cho là một điều nghịch lý, giọng ca vọng cổ ngọt lịm của cô giờ đây không còn đắc dụng khi nghệ thuật cải lương mất dần khán giả, trái lại cái duyên hài của nữ quái kiệt làng hài Kiều Mai Lý lại được khán giả đón tiếp nồng nhiệt.
Thưa quý thính giả, chương trình cổ nhạc xin chấm dứt, Nguyễn Phương xin hẹn vào giờ nầy tuần sau.
