Quỳnh Giao
3.4.2013
Thế hệ chúng ta thì không còn nhớ gì về cái xe đạp Peugeot của Pháp, loại xe nổi tiếng đẹp và bền của những thanh niên khá giả ở thành phố cách nay quá lâu rồi. Nghe các cụ kể lại thì thời ấy ai mà có xe đạp Peugeot đều được coi là “chiến.” Thế nào là “chiến” thì lũ nhỏ không hiểu được.
Sau đó một thế hệ, đến đời của người viết này thì đã quen với xe Peugeot, nhưng mà chiến hơn nhiều vì là xe bốn bánh! Nói rằng quen là cũng làm bộ thế thôi vì chỉ được thấy chiếc “deux-cent-trois” tức là xe Peugeot “hai lẻ ba” khi còn rất nhỏ. Loáng thoáng thì nghe thấy các chú chơi chữ gọi là Peugeot “quá tam” vì dịch trại từ “jamais deux sans trois,” là “quá tam ba bận.”
Xem thấy trong ciné rồi ở ngoài đời thì phải công nhận là chiến thật nếu so với chiếc Dauphine mình mua sau này!
Cứ như vậy mà năm tháng dần trôi, đến ngày phải rời quê hương thì đã thấy chiếc Peugeot “cinq cent quatre” qua mặt cái “quatre cent quatre,” thành loại xe du lịch hạng sang có thể chở năm người. Sau này mới thấy cái xe ấy nhỏ xíu chứ không thênh thang như trong trí nhớ.
Ðấy là chuyện xe cộ ở ngoài đời. Chứ khi cắp sách vào trường nhạc thì mình đã quên hẳn cái xe Peugeot của Pháp mà tưởng tượng đến cây đàn Pleyel. Với con bé học đàn từ tuổi tóc búp bê thì Pleyel bật lên nhiều cung bậc kỳ diệu.
Ðấy là tên của một nhạc sĩ người Pháp gốc Áo thời lãng mạn, cuối thế kỷ 18 và đầu thế kỷ 19.
Không chỉ soạn nhạc rất hay, Ignace Pleyel còn xuất bản sách nhạc và thành lập công ty chế tạo dương cầm nổi tiếng của đất Paris hoa lệ từ hơn hai trăm năm trước. Chân trời của đứa trẻ học nhạc chưa thể nghĩ đến cái đàn Steinway của bậc danh thủ mà chỉ mơ ước đàn Pleyel, loại nhạc cụ quý phái và đắt tiền của Pháp.
Nó tơ tưởng như vậy vì trong những buổi trình diễn đầu tiên và sau cùng ở Paris, Chopin gõ đàn dương cầm Pleyel tại một thính đường có tên là Salle Pleyel! Vốn lãng mạn, đứa học trò trường nhạc mường tượng rằng nơi ấy chính là Thiên Ðường của âm nhạc.
Pleyel là học trò và bạn của Haydn, cùng thời với Beethoven và với Nguyễn Du của chúng ta. Nếu tưởng tượng là Nguyễn Du còn xuất bản sách thơ và chế tạo đàn nguyệt, rồi con cháu đời nay tiếp tục duy trì cơ sở kinh doanh ấy thì quý vị sẽ thông cảm với sự viễn mơ của người viết!
Năm tháng dần trôi, đến đầu năm nay thì ngần ấy kỷ niệm đã dồn vào một khối.
Hãng Peugeot không chỉ ráp xe hơi, chế tạo xe đạp hay sản xuất vật dụng về bếp núc trong nhà mà còn sáng chế ra nhiều tác phẩm phi thường. Vừa nổi tiếng tại Âu Châu và chưa vào đến Hoa Kỳ chính là một đàn dương cầm do nhà Peugeot thiết kế cho hãng Pleyel!
Cây đàn có tên hơi dài là Peugeot Design Lab Pour Pleyel, và là một nhạc cụ của khoa học giả tưởng.
Vỏ đàn được chế bằng sợi carbon còn cứng hơn thép, với kiểu dáng có thể thấy trong một phi thuyền. Ðàn một màu đen bóng như không có chân và lơ lửng trong không gian. Thùng đàn được hạ thấp làm nổi lên bộ gõ. Từ mọi góc cạnh khán giả có thể thấy bàn tay của dương cầm thủ đan lượn trên phím. Khi đậy nắp đàn thì giá để sách nhạc cũng lẩn trong thùng đàn và chúng ta có một khối đen lánh, sẵn sàng cất cánh vào không trung. Chân đàn là một lưỡi mỏng trắng toát màu mây.
Nhìn thấy chiếc piano à queue này đã là kỳ thú vì kiểu dáng quá đẹp khiến cho chữ “hậu hiện đại” bỗng thành vô nghĩa. Nhưng khi nghe được tiếng đàn, dù mới chỉ là trên Youtube, ta lại tìm thấy cung đàn xưa vì khung đàn bên trong là loại vật liệu cổ điển đã đem lại thanh âm tuyệt vời của đàn Pleyel. Người ta cứ tưởng khoa học và nghệ thuật là hai thế giới khác biệt.
Khi được kết hợp hài hòa thì chúng ta có một tác phẩm siêu hạng.
Quỳnh Giao vẩn vơ nghĩ đến đời cha đạp xe Peugeot, đời con lái xe Peugeot. Nhưng có lẽ đời cháu thì chưa thể đánh đàn Peugeot được. Theo tạp chí Robb Report của người cực giàu tại Mỹ, cây đàn Peugeot này trị giá khoảng $270,000!
Quỳnh Giao