Hội Hoa Ðăng

Quỳnh Giao
18/10/2005

Khúc hát càng cao càng ít người thưởng ngoạn“, có ai đó đã nói vậy.

Chả hóa ra tiêu chuẩn thưởng ngoạn cao hay thấp lại tùy ở ít hay nhiều người? Nói như vậy, những nhạc sĩ tài hoa nhất có khi phải tự à nghe một mình. Nhiều người có thực tài đôi khi gặp trường hợp ấy, cho đến khi trào lưu thưởng ngoạn thay đổi, hoặc thăng tiến, thì người nghệ sĩ đã thành thiên cổ. Nhưng nhiều người gặp trường hợp ấy lại chẳng như vậy. Ðôi khi sự mập mờ của cái cách “sinh bất phùng thời” cũng là một niềm an ủi….

Khi còn sống, nhiều khi nhạc sĩ Vũ Thành đã phát bực với Phạm Duy. Nói trộm vía, ông phàn nàn với bạn: “Tại sao ‘toa’ cứ phục Văn Cao vậy, Văn Cao thua ‘toa’ rất xa”. Vũ Thành là người biết nhạc, viết nhạc rất tài hoa nhưng đa số thiên hạ chỉ thích bài ông không thích lắm, là “Giấc Mơ Hồi Hương“. Những sáng tác ông ưng ý nhất thì lại ít người biết, vì ít người hát. Hát không dễ là một lý do!


Lê Trọng Nguyễn cũng vậy, rất khổ tâm vì ai cũng nói đến bài “Nắng Chiều” mà ông cho là rất thường, trong khi những tác phẩm đắc ý của ông, như “Sao Ðêm” lại như sao trong đêm mờ vì thưa thớt người hát, còn “Chiều Bên Giáo Ðường” tuy được giới thưởng ngoạn có thẩm âm thích, cũng chỉ là thiểu số. Cung Tiến cũng thế, nhắc đến “Thu Vàng” hay “Hoài Cảm” là ông thấy khó chịu, còn những ca khúc tân kỳ khác thì nhiều người đọc không ra, nói chi là hát, là nghe, cho thiên hạ thưởng thức?

Vũ Thành nhận xét như vậy không sai. Mà Phạm Duy cũng có lý của mình.

Văn Cao đi trước, nghe “Trương Chi” hay “Thiên Thai” của Văn Cao thì “Tiếng Sáo Thiên Thai” của Phạm Duy bỗng thấy nhẹ tênh, “Khối Tình Trương Chi” chỉ là những âm thanh chuỗi, chính ông cũng thấy là non nớt, và so với “Cung Ðàn Xưa” lại càng nặng trĩu. Nhưng sau đó, Phạm Duy đã vượt trội, như với hai bản Trường ca “Con Ðường Cái Quan” và “Mẹ Việt Nam” thì Trường ca Sông Lô của Văn Cao bỗng thiếu cả chiều sâu lẫn chiều dài. Văn Cao không còn được như trước nữa và chúng ta tiếc cho ông. Vũ Thành có trách thì cũng không sai.

Giờ này khi Phạm Duy vẫn nhiệt liệt xưng tụng Văn Cao, chúng ta đành coi là “tình bạn có những lý lẽ riêng mà ta không hiểu nổi.” Hoặc vì lý do chính trị gì đó mà chỉ Phạm Duy mới hiểu!

Nhưng, dù đã trình bày các ca khúc từ mấy chục năm nay, Quỳnh Giao thấy là không nên so sánh. Xấu đẹp hay dở gì thì cũng còn tùy nhiều lý do chủ quan của từng người, từng thời, từng hoàn cảnh.

Tuy vậy, so sánh hai ca khúc của một người thì được, có phải không nào?

Mùa Thu vừa qua, chúng ta có dịp nghe “Khúc Nhạc Dưới Trăng” của Dương Thiệu Tước. Gần như là bài hợp ca không thể thiếu cho các em thiếu nhi. Ông sáng tác bài này có lẽ cũng hơn năm chục năm. Ðây là bài hát vui theo điệu rumba với nhiều nhịp chõi (syncope) rất giật. Ðây cũng là một bài dễ hát dễ nghe. Quỳnh Giao hát bài này ở tuổi nhi đồng, trong ban Thiếu Nhi Tuổi Xanh, nên có nói là dễ cũng đúng. Dễ hát, dễ nghe cho nên nhiều người dễ cho là hay.

Trong khi ấy, cùng thể loại thì “Hội Hoa Ðăng” của Dương Thiệu Tước mới xứng đáng là ca khúc xuất sắc.

Nhưng Hội Hoa Ðăng đòi hỏi một nghệ thuật trình bày khó khăn hơn.

Bài hát có đầy âm hưởng Tây Ban Nha, nhắm mắt lại thì mình nghĩ đến một vũ điệu quay cuồng rực rỡ. Dương Thiệu Tước viết bài này vào một đêm vui tại… Ban Mê Thuột, khoảng 1956. Ðêm đó, trong một nông trại trồng cà phê, đại gia đình ăn đầy tháng cậu bé Nguyễn Khánh Hồng, người anh họ thua Quỳnh Giao mười tuổi, nay là ông thầy vĩ cầm tại quận Cam. Bữa tiệc đêm ấy có thịt nướng trong tiếng nhạc muôn màu dưới ánh đèn lồng. Dương Thiệu Tước lấy cảm hứng từ một đêm nhiệt đới Việt Nam để viết về một đêm dạ vũ dưới ánh đèn tại cái xứ đấu bò mà ông chưa hề đặt chân tới. Và ông viết như thật, cứ nghe thì biết thế nào là nhạc và thơ kết duyên trong nhịp phách.

Ca khúc lung khởi ad-lib bằng âm giai C thứ (Do mineur) rất nồng nàn quyến rũ, sau đó chuyển qua điệp khúc với tám ô nhịp (measures) dồn dập, rồi mở ra âm giai C trưởng (Do majeur) với nhịp Valse Pasodoble chúng ta vẫn nghe trong các lễ hội đấu bò Tây Ban Nha (hay trong Granada chẳng hạn). Ðiệp khúc lại được chuyển đoạn (moduler) trở lại nhạc điệu lúc trước.

Muốn trình diễn bài này, người ta cần hòa âm cho một ban nhạc có cả dàn giây và dàn kèn. Trước đây, các ban nhạc lớn như Vũ Thành, Hoàng Trọng, Nghiêm Phú Phi, Văn Phụng và Nhật Bằng đã công phu dàn dựng để trình bày “Hội Hoa Ðăng” cho loại thính giả thưởng ngoạn bằng tai, không bằng mắt, qua làn sóng phát thanh. Nói đến Nhật Bằng, ban hợp ca Hạc Thành của ông cũng thường hợp ca bốn bè ca khúc này. Và thời ấy, nhiều người nghe – kể cả Nhật Bằng – còn nói giọng Hồng Hảo trong bài này rất giống giọng Quỳnh Giao.

Giờ này, mấy chục năm sau, cứ đốt đèn vào đêm Trung Thu, người ta sẽ chỉ nghe thấy “Khúc Nhạc Dưới Trăng“, nghe mãi rồi thấy là hay hơn Hội Hoa Ðăng! Chỉ vì quen tai. Tội nghiệp cho Dương Thiệu Tước. Khúc hát càng cao càng ít người thưởng ngoạn?

Quỳnh Giao

Nguồn: http://www.nguoi-viet.com

BÌNH LUẬN

Vui lòng nhập bình luận của bạn
Vui lòng nhập tên của bạn ở đây