* Về một người yêu hoa màu tím
Nhớ nhau khi mây vương vương màu tím…
Giọng hát mềm mại, dịu dàng của ca sĩ Mai Hương gợi niềm luyến tiếc xa xôi về một phương trời cũ. Câu hát là nỗi buồn thật đẹp, thật nhẹ nhàng thật mênh mang như áng mây trôi, trôi hoài ngàn năm.
Chiều tím, không gian mênh mang niềm nhớ
Mây bay năm xưa còn đó / đâu tìm người hẹn hò?
Câu hát có một màu tím vấn vương ấy ở trong bài “Ngàn năm mây bay” của nhạc sĩ Nguyễn Hiền, là nhạc chính trong cuốn phim cùng tên do đạo diễn Hoàng Anh Tuấn thực hiện, chuyển thể từ một tiểu thuyết của Văn Quang.
Không chỉ màu mây tím ấy thôi, người ta còn nghe, còn thấy được khá nhiều màu tím khác nữa quyện trong từng lời ca ý nhạc của một thời nhạc Việt miền Nam.
Màu tím chơi vơi trong nhạc Hoàng Trọng,
Tìm nhau trong mầu hoa pensée tím chơi vơi
Tìm nhau trong mơ, dắt nhau sang bờ yên vui
(Cánh hoa yêu)
Màu tím bâng khuâng trong nhạc Tuấn Khanh,
Hỏi tôi “Những chiều buồn mây tím xây thành,
có thương hoa thắm mong chờ không anh?”
(Dưới giàn hoa cũ)
Cũng là một màu tím vấn vương, cũng là những nét nhạc êm êm nhưng là những dòng nhạc không lẫn vào nhau được. Nét nhạc Nguyễn Hiền nghe mênh mang như bức tranh thủy mặc, nét nhạc Hoàng Trọng nghe man mác như ngọn gió heo may, nét nhạc Tuấn Khanh nghe xao xuyến như một nỗi hẹn hò.
Chưa hết, màu tím biền biệt trong nhạc Dzũng Chinh,
Những đồi hoa sim tím / ôi những đồi hoa sim
tím chiều hoang biền biệt
(Những đồi hoa sim, ý thơ Hữu Loan)
Màu tím nao nao trong nhạc Hoàng Nguyên,
Người áo tím qua cầu và áo tím phai mầu
để dòng Hương Giang hờ hững cũng nao nao
(Tà áo tím)
Màu tím da diết trong nhạc Phạm Đình Chương,
Nhắm mắt chỉ thấy một chân trời tím ngắt,
chỉ thấy lòng nhớ nhung chất ngất
(Nửa hồn thương đau)
Màu tím ngắt, tím lịm trong nhạc Lê Trọng Nguyễn,
Thời gian tím ngắt như đêm say,
vội vàng hái cả trời sao chín mọng
(Sao đêm)
Màu tím mà ta nghe được trong những câu hát ấy thường là màu áo tím, màu hoa tím, màu mây tím… Nhiều nhất vẫn là màu áo tím.
Chiều nào áo tím nhiều quá,
lòng thấy rộn ràng nhớ người
Áo tím chập chờn như cánh bướm, áo tím phất phơ trước cổng trường nữ sinh, áo tím thướt tha trên đường phố lớn hay những lối đi quen. Câu hát ấy ở trong bài “Đường về Việt Bắc” của Đoàn Chuẩn-Từ Linh, người nhạc sĩ trước sau chỉ yêu một “màu xanh ái ân” nhưng vẫn đôi lúc bất chợt thoáng hiện một màu áo tím.
Áo tím của Hoàng Nguyên nhẹ bay trong nắng trong gió, chỉ thoáng gặp gỡ tình cờ cũng đủ cho lòng nhung nhớ, cho tình vấn vương.
Một chiều lang thang bên dòng Hương Giang
Tôi gặp một tà áo tím / nhẹ thấp thoáng trong nắng vương
Mầu áo tím sao luyến thương / mầu áo tím sao vấn vương
(Tà áo tím)
Áo tím của Văn Phụng, áo tím thướt tha trên cầu Tràng Tiền luôn là hình ảnh gần gũi, thân quen của Huế đẹp và thơ.
Về nơi đây ấm êm,
nhìn muôn tà áo tím trên cầu Tràng Tiền
(Trở về Huế)
Áo tím của Nguyễn Hiền, áo tím ngày xưa ấy nay biết trôi dạt về đâu.
Hình bóng ngày nào đã quá xa xôi
Một tà áo tím bên tôi,
thầm nghe lá vàng nhẹ rơi
(Tìm đâu)
Áo tím của Huỳnh Anh và Kiên Giang, áo tím của chuyện tình mùa chinh chiến, một sớm một chiều thành tà áo vu quy.
Pháo hồng đưa chuyến đò sang sông
Áo tím ngày xưa đi lấy chồng
(Hoa trắng thôi cài trên áo tím)
Sau áo tím phải kể đến hoa tím, là màu tím hoa sim, hoa cà, hoa lục bình, hoa bằng lăng, hoa pensée, hoa violet, hoa lưu ly… và cả những bông hoa dại tim tím ven đường.
Hoa tím của Hoàng Trọng, của người nhạc sĩ thiết tha yêu màu tím thủy chung.
Tôi vẫn yêu hoa màu tím
nên vẫn hay mơ thầm kín,
hay đứng bên song trông áng mây trôi
(Tôi vẫn yêu hoa màu tím)
Hoa tím của Tuấn Khanh và lời hẹn thề trao nhau dưới giàn hoa tím xưa.
Hẹn tôi đến một mùa se thắm duyên lành
Ngắt bông hoa tím trên cành trao anh
(Dưới giàn hoa cũ)
Hoa tím của Mạnh Phát, hoa tím ngày xưa cho người ở một phương nhớ một phương.
Sao tôi vương vấn mãi trong lòng
Tìm về qua bên ấy một màu hoa tím xưa
(Nhớ mùa hoa tím)
Hoa tím của Anh Bằng & Lê Dinh là mối tình thơ trên đồi hoa sim tím.
Nếu có anh chiều nay ta sẽ lên đồi sim
Anh hái hoa tím rắc lên đôi bờ tóc mềm
(Khi mình xa nhau)
Sau màu hoa tím là màu mây tím lững lờ trôi trên những dòng kẻ nhạc.
Mây tím của Đỗ Kim Bảng là cụm mây lang thang về ngang thành phố khi ánh chiều tàn.
Đêm vẫn chưa buông nhưng chiều dần tàn
Mây tím giăng ngang trên trời Sài Gòn
(Bước chân chiều Chủ Nhật)
Mây tím của Lê Trọng Nguyễn gợi niềm thương nhớ xa xôi trong chiều hoàng hôn.
Màu tím đưa ta về thương nhớ nhiều
Nhớ mây chiều xưa mang màu tím tin yêu
(Màu tím hoàng hôn)
Mây tím của Ngô Thụy Miên trôi lặng lờ như “gọi tình yêu vào lãng quên”.
Trời còn mây tím để lá mơ nhiều
Lá khóc trên mi cho môi ươm sầu
(Dấu tình sầu)
Mây tím của Phạm Mạnh Cương là nỗi buồn quạnh quẽ, hắt hiu khi trời vào thu.
Lạnh lùng sương rơi heo may / Buồn ngơ ngác bóng chim bay
Mây tím giăng sầu đó đây
(Thu ca)
Khi màu mây tím phủ kín lưng trời, những buổi chiều vàng êm ả đổi thành chiều tím mơ màng.
Chiều tím của Đoàn Chuẩn-Từ Linh là không gian màu tím mênh mang và từng cụm “mây bay về đâu cuối trời”.
Chiều nay sao dâng nhanh mầu tím
và mây bay theo nhau về bến
(Chuyển bến)
Chiều tím của Đan Thọ và Đinh Hùng lặng lẽ trôi theo tiếng vĩ cầm, nghe vời vợi như một mối cảm hoài.
Chiều tím chiều nhớ thương ai / còn thương nhớ hoài
Đàn ơi nhắn dùm người đi phương nao
nếp chinh bào biếc ánh sao
(Chiều tím)
Chiều tím của Y Vân và Kim Tuấn là tình yêu thầm lặng như những “rặng thông già lặng câm”.
Anh yêu tình nở muộn / Chiều tím mầu mến thương
Mắt biếc sầu lắng đọng / Đèn thắp mờ bóng đêm
(Những bước chân âm thầm)
Chiều tím của Trịnh Công Sơn về cùng ngọn gió heo may mà “nghe tháng ngày chết trong thu vàng”.
Gió heo may đã về / Chiều tím loang vỉa hè
và gió hôn tóc thề / rồi mùa thu bay đi…
(Nhìn những mùa thu đi)
Những áo tím, hoa tím và cả những mây tím, chiều tím mà ta nghe được vẫn đi, về cùng với mùa thu.
Tà áo tím dịu dàng bên tôi
và tình yêu nhẹ nhàng thầm khơi
đâu có nghe mùa thu đã rơi
(Áo tím ngày xưa, Lan Đài và Mạnh Phát)
Màu tím bàng bạc không gian khi mùa thu buông áo xuống một phương trời.
Chiều thu soi bóng / nắng chưa phai mầu
Kề hai mái đầu nhìn mây tím nhớ nhau
(Chiều tím, Đan Thọ & Đinh Hùng)
* * *
Chưa hết, và những gì nữa được tô lên màu tím, gửi vào trong ý nhạc. Kể mãi không hết, chỉ cần đọc tên ít bài nhạc quen thuộc: Thu tím lá vàng (Vân Tùng), Biển tím (Nguyễn Vũ), Tím cả rừng chiều (Thu Hồ), Mực tím mồng tơi (Hàn Châu), Cổng trường vôi tím (Mạc Phong Linh), Căn nhà màu tím (Hoài Linh), Sầu tím thiệp hồng (Minh Kỳ & Hoài Linh), Tình yêu màu tím (Song Ngọc), Màu tím cuộc đời (Lê Trọng Nguyễn)…, tím mãi không thôi.
Người ta còn nghe được những câu chuyện lòng, những chuyện tình phủ lên một màu tím ngan ngát hương yêu trong những bài “Tà áo tím”, “Cánh hoa yêu”, “Dưới giàn hoa cũ”, “Hoa trắng thôi cài trên áo tím” hay “Màu tím hoa sim” (nhiều nhạc sĩ phổ từ bài thơ cùng tên của Hữu Loan)… Những câu chuyện thường kết thúc không mấy vui, nếu không là áo tím qua cầu thì cũng tím cả chiều hoang đến ngồi bên mộ nàng… Như câu chuyện cô bé trót yêu màu tím được nhạc sĩ Hoàng Trọng kể lại trong chuyện tình buồn “Ngàn thu áo tím”.
Ngày xưa xa xôi em rất yêu mầu tím…
Chiều xuống áo tím thường thướt tha
bước trên đường thắm hoa / ngắm mây chiều lướt xa…
Rồi khi vừa biết yêu là đánh mất thơ ngây, là chia tay với mầu tím, chia tay với tình đầu.
Từ khi yêu anh, anh bắt xa màu tím…
Trời đã rét mướt cùng gió mưa
Khóc anh chiều tiễn đưa / thế thôi tàn giấc mơ
Màu tím mộng mơ đổi thành màu tím rưng rưng, tái tê.
Ngàn thu mưa rơi trên áo em mầu tím…
Nhuộm tím những chuỗi ngày vắng nhau
Tháng năm còn lướt mau / biết bao giờ thấy nhau
Bài nhạc thể điệu Valse dìu dặt, buồn buồn. Nghe lại bài hát ấy với giọng Thái Thanh ngày xưa, ngỡ như nghe nỗi niềm xót xa của cô bé mới biết yêu lần đầu. Màu tím yêu thương và mối tình đầu như đóa hoa chớm nở đã vội tàn.
Người viết lời cho bài nhạc ấy là Vĩnh Phúc, cô nữ sinh trường Trưng Vương thuở ấy. Hẳn cô cũng yêu màu tím lắm nên trong những lời cô phổ vào nhạc Hoàng Trọng vẫn luôn thấp thoáng một màu tím buồn, lúc thì mầu hoa pensée tím chơi vơi, khi thì một bóng áo tím buồn ngẩn ngơ.
Màu tím, màu của mộng mơ nên mới có Anh hứa đưa em về nơi chân trời tím / Gom hết mây hai đứa xây lâu đài yêu (Chân trời tím). Màu của nhớ nhung nên mới có Nhớ nhau khi mây vương vương màu tím (Ngàn năm mây bay). Màu của thủy chung nên mới có Hoa tím nơi này chờ anh đã bao ngày (Cánh hoa yêu). Màu của định mệnh cách chia nên mới có Ngàn thu đau thương vương áo em màu tím (Ngàn thu áo tím).
Cũng không hẳn là không có những màu tím vui. Màu tím còn là màu kỷ niệm, gợi lại trong ta những thương yêu ngọt ngào. Màu tím trên những “Con đường tình ta đi” (Phạm Duy) của những lứa đôi yêu nhau, kể cho nhau “nghe chuyện tình quanh năm”.
Con đường trời mưa êm
Chiếc dù che mầu tím
Môi tìm làn môi ngon
Nhạc Việt vẫn có lắm sắc màu. Trên hết, nhiều nhất, vẫn là màu tím. Màu tím ngan ngát, màu tím ngắt tím lịm hay màu tím nhạt, tim tím quyện trong câu hát, lời ca. Màu tím nên thơ, màu tím dịu dàng nhiều nữ tính, nhẹ nhàng mà vấn vương, lặng thầm mà quyến rũ, đến nay vẫn là đề tài và nguồn nhạc hứng chưa bao giờ cạn cho người viết nhạc.
Lê Hữu
* “Ngàn thu áo tím” (Hoàng Trọng & Vĩnh Phúc), Thái Thanh hát
Nguồn: https://diendantheky.net/le-huu-mau-tim-van-vuong-trong-nhac-viet/
“Anh hái hoa tím rắc lên đôi bờ tóc mềm” – Sai rồi! Đúng phải là “giắt lên đôi bờ tóc mềm”. “Giắt” ở đây có nghĩa là “cài” lên mái tóc.