7.12.2013
Năm 2014 đánh dấu 100 năm ngày sinh của Luis Mariano. Gần một năm sau khi Patricia Kaas trình làng tập nhạc tưởng niệm thần tượng Édith Piaf, nay đến lượt ca sĩ trẻ tuổi Vincent Niclo cho ra mắt album mang tựa đề một chữ ngắn gọn là Luis để vinh danh giọng ca tenor người Pháp gốc Tây Ban Nha, từng được mệnh danh là ông hoàng của làng ca vũ kịch (opérette trong tiếng Pháp).
Sinh năm 1914 tại Irun trong một gia đình người Basque thuộc Tây Ban Nha, mất năm 1970 tại thủ đô Paris do mắc bệnh ung thư gan, Luis Mariano lúc sinh tiền là giọng ca không có đối thủ trong lãnh vực của ông. Xuất thân từ một gia đình nghèo, bố ông là thợ chuyên sửa xe máy, nhưng nhờ có năng khiếu, nên từ nhỏ Luis được cho đi học nhạc.
Được đào tạo bài bản ở trường lớp, nhưng thay vì đi theo ngành kịch opera, ông lại chọn chuyên môn polyphony, một dạng hợp ca đa âm theo truyền thống dân gian của vùng Basque. Thời thanh niên, ông vào nghề như một giọng ca tenor chính, ban đầu đi hát ở thành phố San Sebastian, rồi sau đó lưu diễn ở châu Âu, từ Paris đến Bruxelles, từ Amsterdam đến Luân Đôn.
Cuộc nội chiến Tây Ban Nha khiến sự nghiệp của Luis Mariano bị gián đọan. Cùng với gia đình, ông phải sang Pháp tỵ nạn năm ông 24 tuổi. Trên đất khách quê người, ông buộc phải làm lại từ đầu. Để kiếm sống, Luis chấp nhận đủ mọi nghề : chạy bàn, giao hàng hay rửa chén. Cũng may cho ông là nhờ có trình độ vững chắc, kinh nghiệm bài bản mà ông thi đỗ vào Học viện âm nhạc thành phố Bordeaux. Nhờ vào sự gửi gấm của ông giám đốc nhạc viện, mà Luis Mariano mới bắt đầu nối lại với sự nghiệp ca hát.
Đến Paris lập nghiệp năm ông 28 tuổi, Luis Mariano được đào tạo thêm với nhạc sư Miguel Fontecha. Hai thầy trò có cùng một nguyên quán và đeo đuổi cùng một sở trường là lối hát đa âm của vùng Basque. Nhờ thầy mà Luis Mariano học thêm cách hát bel canto (mỹ ca) theo truyền thống kinh điển của người Ý.
Sự nghiệp của Luis Mariano được lăng xê vào cuối năm 1943, ông bắt đầu nổi tiếng nhờ ghi âm cho đài phát thanh, đi hát trong các vở ca hài kịch (opéra comique), cạnh tranh trực tiếp với giọng ca nam số một (tenirino) thời bấy giờ là Tino Rossi, lớn hơn ông 7 tuổi. Sự nghiệp của Luis Mariano kéo dài trong gần hai thập niên, nhưng sau đó bị lu mờ trước sự trỗi dậy của phong trào nhạc trẻ những năm 1960 tại Pháp.
Trên album mới của mình, Vincent Niclo đã mở đầu với hai ca khúc Amor Amor và Besame Mucho, nguyên là hai bản ghi âm đầu tay của Luis Mariano, phát hành trên thị trường đĩa nhựa. Điều đó cho thấy là trước khi trở thành ông hoàng của làng kịch opérette với những giai điệu dí dõm vui nhộn, Luis Mariano ban đầu hát nhạc trữ tình. Sự nghiệp của ông cất cánh vào thời mà dòng nhạc La Tinh trở nên phổ biến tại châu Âu.
Đến khi gặp tác giả Francis Lopez, thì lúc đó Luis Mariano mới nghiêng hẳn về thể lọai opérette, trở thành giọng ca chính trong các vở kịch như La Belle de Cadix, Le chanteur de Mexico hay là Le Prince de Madrid. Hầu hết các bản nhạc trích đọan từ các vở kịch hát này đều trở thành những bài tủ, tiêu biểu nhất là nhạc phẩm Mexico, phá kỷ lục số bán vào năm 1951. Sau giọng ca tenor Roberto Alagna, đến phiên Vincent Niclo thử lửa với bài hát này, được xem như là ca khúc gắn liềnvới tên tuổi của Luis Mariano, đánh dấu ngày đăng quang của ôn hoàng làng kịch opérette.
Tập nhạc mới của Vincent Niclo gồm 13 bài hát, phiên bản Deluxe phát hành cho mùa Giáng Sinh có đến 17 bài. Theo như anh nói thì vị trí của Luis Mariano không xứng đáng với tầm vóc của giọng ca này. Sinh thời, ông thành công về mặt số bán, được công chúng hưởng ứng, nhưng ngược lại thường bị giới phê bình chê bai.
Đa phần các ý kiến chỉ trích cho rằng Luis Mariano với chất giọng trời ban, được đào tạo bài bản thì đáng lẽ ra nên chọn một lãnh vực nghiêm túc hơn. Trong mắt của các nhà phê bình, một giọng ca xứng tầm với dòng nhạc hàn lâm mà lại đi hát nhạc ''bình dân'' thì cũng hơi uổng.
Hai thể loại opérette và opéra comique đều bị coi thường, thấp hơn kịch opéra chính thống một bậc. Tuy nhiên, khi nhìn kỹ lại, Luis Mariano là một trong những giọng ca đầu tiên đan xen hai thể loại pop và cổ điển, nửa thế kỷ trước khi giới chuyên ngành sáng chế ra các thuật ngữ crossover và pop classic, giúp cho một số giai địêu cổ điển trở nên phổ biến hơn với đa số người nghe, mở đường cho các giọng ca sau này như Andrea Bocelli, nhóm Il Divo và kể cả Vincent Niclo.
Có lẽ cũng vì hình ảnh của Luis Mariano quá gắn liền với dòng nhạc opérette cho nên sinh thời ông khó thể nào thoát khỏi sự gán ghép hạn hẹp một chiều. Khi hát lại nhạc của bậc đàn anh, ca sĩ trẻ tuổi Vincent Niclo đã muốn mở rộng sang nhiều lãnh vực khác, kết hợp cùng lúc nhiều thể lọai, có cả kịch opérette, nhạc nhẹ, nhạc La Tinh và bán cổ điển.
Nổi danh trong vài năm gần đây nhờ hai tập nhạc pop classic, qua đó Vincent Niclo ghi âm các giai điệu cổ điển và bán cổ điển với dàn đồng ca quân đội Nga (hậu thân của Hồng quân Liên Xô), nay Vincent Niclo bắt đầu chuyển qua khai thác nhạc nhẹ, anh hát đơn thay vì có sự hỗ trợ của một ban hợp ca.
Trên album gần đây nhất của anh, Vincent chỉ dành một phần ba cho thể loại opérette, phần còn lại là nhạc nhẹ, khi thì đơn thuần, lúc thì kết hợp với thể loại khác. Vincent Niclo có một làn hơi đầy đặn, chọn một lối hoà âm thiên về pop giao hưởng tạo nên nét hoành tráng tựa như nhạc phim. Một cách phối khí như vậy có thể thích hợp cho những hoạt cảnh hay tiết mục biểu diễn trên sân khấu, nhưng lại phản tác dụng trên một số bài hát, đặc biệt là các bản tình ca La Tinh.
Giọng ca tenor của Vincent Niclo khỏe khoắn, nhưng đôi lúc hơi cứng rắn đôi khi cho người nghe cái cảm tưởng hơi phô trương của một ca sĩ luyện thanh. Điều này lại càng thấy rõ khi Vincent hát các nguyên tác tiếng Tây Ban Nha hay tiếng Ý. Nếu phải so sánh thì lúc sinh tiền, Khi hát nhạc tình La Tinh, ông vẫn giữ được trọn vẹn sự mềm mại thướt tha, nét dịu dàng uyển chuyển, một điều rất cần thiết cho thể loại này.
Đĩa hát mới của Vincent Niclo cũng chính là dịp để cho giới hâm mộ khám phá lại giọng ca của Luis Mariano qua các bản tình ca La Tinh, hiểu theo nghĩa rộng nhất tức là các ca khúc tiếng Tây Ban Nha cũng như tiếng Ý, chẳng hạn như nhạc phẩm Acapulco. Nhờ nắm vững kỹ thuật đa âm (polyphony), hát được cả hai giọng óc và giọng gió, mà Luis Mariano trong những nốt nhạc cao nhất vẫn cực kỳ mượt mà nồng ấm, tột cùng trầm bổng âm sắc.
Tuấn Thảo
Nguồn: http://www.viet.rfi.fr/van-hoa/20131207-nam-2014-danh-dau-100-nam-ngay-sinh-cua-luis-mariano