31/12/2016
Khán phòng Vàng, tại trung tâm âm nhạc cổ điển Musikverein, Vienna, Áo
Đến hẹn lại lên, hàng năm vào những ngày 30, 31 tháng 12 và mùng 1 tháng Giêng, giới nghe nhạc sành điệu lại háo hức với những giai điệu lấp lánh niềm hân hoan và nồng nhiệt do dàn nhạc giao hưởng thành Vienna trình tấu bên dòng Danube xanh êm đềm.
Sứ giả đến từ nền âm nhạc Áo
Từ nhiều thập kỉ qua, tại 3 buổi biểu diễn quan trọng nhất của năm là: hòa nhạc tổng duyệt, hòa nhạc đêm giao thừa và hòa nhạc năm mới, những sứ giả âm nhạc đã dâng tặng cho công chúng muôn vàn âm điệu tuyệt đẹp, không những làm nức lòng người dân của mảnh đất được mệnh danh là trái tim âm nhạc của Châu Âu này, mà còn được phát sóng trực tiếp trên hơn 90 quốc gia trên thế giới. Vào cái thời khắc thiêng liêng chuyển giao giữa năm cũ và năm mới ấy, bằng âm nhạc, họ muốn gửi gắm thông điệp về niềm hy vọng, tình bằng hữu và hòa bình đến khắp hành tinh.
Theo truyền thống, hòa nhạc chào năm mới diễn ra tại Musikverein, trung tâm âm nhạc cổ điển ở Vienna, ở Hội Trường Vàng (Salle Dorée) nơi không chỉ là một trong những phòng hòa nhạc đẹp nhất, mà còn là nơi có điều kiện cách âm tốt nhất trên thế giới. Để có được tấm vé đi xem chương trình này, hàng nghìn người phải đặt chỗ trước đó một năm, sau đó người ta sẽ tổ chức rút thăm để chọn ra những người may mắn có thể đến dự buổi hòa nhạc sang trọng này.
Dàn nhạc giao hưởng Vienna là nơi hội tụ nhiều nghệ sỹ có đẳng cấp quốc tế. Và nhạc trưởng cũng vậy, chỉ có thể là những gương mặt danh tiếng như Herbert von Karajan (1987), Daniel Barenboim (2014), Mariss Jansons (2016) … và năm nay là Gustavo Dudamel, người Venezuela, một trong những nhạc trưởng trẻ tuổi nổi tiếng nhất thế kỉ XXI.
Để khởi động một năm mới tốt lành, dàn nhạc chỉ mang đến màu sắc tươi tắn qua những điệu nhảy lôi cuốn và nhẹ nhàng như valse, polka hay giai điệu từ những vở nhạc kịch nhỏ trứ danh của gia đình nhà Johann Strauss cũng như của nhiều người con kiệt xuất khác của nước Áo, như Wolfgang Amadeus Mozart, Joseph Haydn, cùng các vị khách mời danh dự như : Johannes Brahms, Jacques Offenbach…
Kể từ năm 1958, như một nghi lễ bất thành văn, buổi hòa nhạc luôn được kết thúc bằng 3 tiết mục bis sau chương trình chính. Thứ nhất là một điệu polka nhanh, thứ hai là tuyệt tác Dòng Danube Xanh của Johann Strauss II, trong đó phần mở đầu sẽ dừng lại một chút nhường chỗ cho tiếng vỗ tay của khán giả. Và cuối cùng là Hành khúc Radetzky của Johann Strauss I. Trong suốt bản nhạc này, người xem có thể vỗ tay theo nhịp và nhạc trưởng sẽ quay xuống hội trường để chỉ huy cùng một lúc dàn nhạc và khán giả.
Tuyệt đỉnh thành Vienna
Là điệu nhạc được chơi nhiều nhất trong những chương trình hòa nhạc chào năm mới ở Vienna, và được xem như một di sản phi vật chất của nước Áo chính là valse thành Vienna. Còn được gọi là luân vũ, đây là điệu nhảy xoay vòng, có nguồn gốc dân gian, viết ở nhịp phân ba. Vào thế kỉ thứ 18, những nhà soạn nhạc trường phái cổ điển Vienna như Mozart, Haydn và Beethoven đã lấy cảm hứng từ điệu dân vũ này rồi đưa vào tác phẩm của mình.
Bắt đầu từ thế kỉ 19, thành phố Vienna trở thành trọng âm chính trong dòng phát triển của valse. Điệu luân vũ rộn ràng khắp các nẻo đường, từ phong cách nhún nhảy dân dã đến từng bước đi yêu kiều duyên dáng của vũ công tại những phòng trà sang trọng. Và tên tuổi của cha con nhà Strauss hiển nhiên được vinh danh. Họ là những vị vua của điệu valse, đã để lại một gia tài khổng lồ với tầm ảnh hưởng rộng lớn trong âm nhạc cổ điển bác học thế giới.
Đứng đầu là Johann Strauss cha. Với 250 bản valse và những điệu nhảy khác, ông đã mở đầu triều đại Strauss bằng phong cách âm nhạc vừa du dương vừa khỏe khoắn, và lối nhấn nhá bất ngờ kiểu tzigane. Ba người con của ông : Johann II, là nhạc sỹ tài năng nhất trong gia đình, (nổi tiếng với những bản viết cho valse như « Sang viennois » (Dòng máu Vienna), Valse de l'Empereur (Valse Hoàng đế), với hai người em trai Josef và Eduard. Ba anh em nối nghiệp cha, cũng sáng tác, chỉ huy dàn nhạc do chính mình sáng lập. Họ đã làm điêu đứng thành Vienna bằng những âm điệu valse đam mê, lộng lẫy và đẫm men say như rượu sâm banh. Lấp lánh hơn cả là Dòng Danube Xanh của Johann Strauss II, đã trở thành một trong những biểu tượng của sự hứng khởi không kém phần lãng mạn của dòng valse thành Vienna.
Không những nổi tiếng với những điệu luân vũ hân hoan, cha con nhà Strauss còn là bậc thầy của những bản polka và hành khúc rộn ràng. Polka là một thể loại dân vũ có nguồn gốc Bohême (ngày nay là Cộng Hòa Séc), viết ở nhịp phân hai, tốc độ khá nhanh và tiết tấu mạch lạc.
Hiếm ai có thể phủ nhận rằng, tài năng của Johann Strauss II tỏa sáng hơn nữa qua 160 điệu polka. Mỗi bản là một cảm xúc, thăng hoa trên nhiều cung bậc, đặc biệt nhất là tác phẩm Tritsch-Tratsch-Polka, op. 214. Dàn nhạc cơ cấu dày dặn, chơi ở tốc độ nhanh, nhịp điệu hối hả. Tiêu đề của tác phẩm, tạm dịch là « Lời mách lẻo », đã mang đến cho thính giả một không khí đông vui và bông đùa.
Như một lời chúc phúc, hòa nhạc đón chào năm mới tại Vienna dưới sự chỉ huy của nhạc trưởng Gustavo Dudamel ngày mai, mùng Một tháng Giêng, vào lúc 11h (giờ Châu Âu), sẽ hứa hẹn mang đến cho công chúng những phút giây ấm cúng, tạm đưa cuộc đời lánh xa nỗi phiền muộn thường nhật. Đây là thời khắc loài người ngồi lại cùng nhau, lắng nghe từng bước chân của ngày đầu tiên trong năm đang về khe khẽ. Thế giới ngừng tiếng súng trong chốc lát, lòng người nới rộng hơn và âm nhạc nhắn gửi lời cầu mong về một hành tinh xanh bền vững, ngập tràn tình yêu thương.
Hoài Dịu
Nguồn: http://vi.rfi.fr/quoc-te/20161231-hoa-nhac-chao-nam-moi-am-nhac-dinh-cao-thanh-vienna