18/11/2016
Hình bìa cuốn bài ca nhỏ “Dưới Bóng Thùy Dương.” (Hình: Ngành Mai sưu tập)
Ðầu thập niên 1960 hãng dĩa hát Việt Hải thu thanh tiếng ca Minh Cảnh, phát hành dĩa vọng cổ sáu câu “Dưới Bóng Thùy Dương” của soạn giả Viễn Châu. Ðồng thời cuốn bài ca nhỏ cũng được in ấn phát hành phổ biến cùng khắp. Nhờ đó mà dân đờn ca tài tử có thêm một bài vọng cổ sáu câu đưa vào sinh hoạt.
Ðã là bài ca của Viễn Châu sáng tác là luôn nói về một chuyện tình, mà tình tiết câu chuyện “Dưới Bóng Thùy Dương” là do chàng trai kể lại chuyện năm nào đó ở Xóm Lưới, Cồn Ông (có lẽ là địa danh gần biển của tỉnh Trà Vinh), chàng ta và cô gái yêu nhau, ngồi bên cội thùy dương cùng nhìn chiếc cầu treo lắt lẻo, ngắm ánh trăng lên thề nguyền…
Hai năm qua gót chân lãng tử rày đây mai đó, rồi giờ đây quay trở lại thì cảnh vật vẫn còn đó, mà cô gái đã đi lấy chồng tự bao giờ. Chàng ta hờn trách cô gái: “Trời đã ban cho em một nhan sắc yêu kiều lộng lẫy, sao không ban cho em tấm lòng son sắt thủy chung…”
Bài này không như những bài ca khác, có cô gái xuất hiện nói lời dễ thương chung tình, rồi sau đó thì lại thốt lên câu phũ phàng, bội phản. Ðây cũng là lối viết bố cục cho một câu chuyện của bài vọng cổ để thu hút người nghe.
Chung quy thì các bài đều giống nhau ở chỗ cô gái đóng vai tình phụ. Tuy vậy bài ca vẫn được hoan nghênh, vì bởi dân đờn ca tài tử chẳng quan tâm nhiều đến tình tiết câu chuyện, mà chỉ thích lời văn dễ ca, dễ xuống hò xuống xề cho đúng nhịp là chính yếu. Tâm lý chung của người tài tử là vậy.
Tôi còn nhớ một lần đi ca đờn ca tài tử ở vùng Bà Ðiểm, Hóc Môn, địa danh được thiên hạ gọi “18 thôn vườn trầu” ở Sài Gòn, nơi nổi tiếng có nhiều trầu cau và nhiều cô gái đẹp, nhờ cả ngày ở trong bóng mát chăm sóc vườn trầu, nên các cô có làn da trắng trẻo nõn nà…
Hôm bữa đó trong số khán giả ngôi nghe, có rất nhiều cô gái thôn vườn trầu. Thế rồi một anh tài tử ca lên bài “Dưới Bóng Thùy Dương,” giọng ca khá hay vừa dứt câu thứ sáu thì có một cô gái lên tiếng: “Ðáng đời! Ai biểu bỏ đi xa, đâu có cô nào chờ đợi lâu như vậy.” Cả nhóm cười rần lên, và có một cô khác yêu cầu chàng tài tử ca trở lại để thưởng thức thêm lần nữa, và chàng tài tử đã chiều ý.
Bài của Viễn Châu thường là thế, cô gái có chồng, chàng trai than thở. Rập khuôn! Cái mà người ta thắc mắc là tại sao chỉ có cô gái phụ tình, chớ không có chàng trai nào phụ bạc, đây có phải là tâm trạng của người viết bài ca?
Hiện nay tôi vẫn còn lưu giữ cuốn bài ca “Dưới Bóng Thùy Dương,” và xin đăng trọn bài giúp tài tử giai nhân học lại nếu như quên bài ca. Cũng như giúp giới trẻ có bài vọng cổ sáu câu học thuộc lòng.
Nói lối:
Dưới bóng thùy dương nghe gió lộng,
Sóng cồn ồ ạt réo ngoài khơi,
Khi đầu non hé mảnh trăng côi,
Thấp thoáng bóng một người trên bãi vắng.
1) Em ôi, anh trở lại Xóm Lưới Cồn Ông giữa mùa lá rụng, dãy thùy dương rũ bóng bên… gành, khi giọt sương khuya còn ướt động trên cành. Anh về đây lần cuối để cố tìm những kỷ niệm ngày xanh, lòng anh tê tái nghẹn ngào khi dừng bước trên bãi vắng cô liêu, sóng bạc đầu ngoài cửa biển nhấp nhô, khắp bốn bề ngàn lau điểm trắng.
2) Gió bâng khuâng đưa hơi hoa ngàn cỏ dại anh tưởng mùi hương phấn em còn vương lại bên mình, em sang ngang hát khúc đoạn ly tình. (Thơ) Thiếp tâm chính tợ trường giang thủy, nhứt dạ trùng lang đáo phúc châu… ngày anh ra đi em đã thốt lên mấy lời thơ rồi đôi mắt nhung đen như bao la mối sầu diệu vợi, mà nay thì những tiếng thệ nguyền em đã gởi về đâu.
3) (Thơ) Ngày em đi lấy chồng sang,
Là ngày anh xé khăn tang cho đời,
Em đi pháo nổ ngập trời,
Anh về suốt mấy đêm dài nhớ nhung.
Em ôi, sóng biển mênh mông, gió ngàn vi vút cũng chẳng rạt rào bằng sóng gió lòng anh, hỡi ôi cây da cũ còn đây mà người bạn tình chung năm nào gắn bó đã lìa quê cất bước theo chồng.
4) Ngập ngừng bước qua đường xưa lối cũ,
Một mình anh ủ rũ dưới trăng tà,
Mơ hồ như một bóng ma,
Về đây giữa tiếng canh gà gáy vang.
Em ôi, không phải anh tiếc rẻ một mối cựu tình dang dở, nhưng về đến đây là để nhìn cho tận mặt kẻ vong… thề, đáng lẽ anh phải đi không hẹn ngày về. Nhưng sau những lúc mỏi mê dấu chân lãng tử một buổi chiều bỗng xúc động hồn quê: Anh mới tìm đến nơi đôi ta hò hẹn năm xưa, nhìn cây cỏ tiêu sơ, nhìn chiếc cầu tre lắt lẻo mà ta thường ngồi ngắm ánh trăng xanh sau đỉnh núi nay đã phủ lên mấy lớp rêu mờ.
5) Ðóa hoa xưa đã về tay kẻ khác, bóng hình xưa đã gởi trọn cho người, anh biết tìm đâu cho thấy một nụ cười trên đôi môi của người em sầu mộng mà độ nào đã chiếm lấy hồn tôi. Em ôi trời đã ban cho em một nhan sắc yêu kiều lộng lẫy, sao không ban cho em một tấm lòng chung thủy để cho kẻ nam nhi khỏi lụy vì tình.
6) Gió nhẹ thổi qua đêm tàn giá lạnh, chiếc áo phong trần đã ướt đẫm sương khuya, anh tưởng chừng như những giọt lệ của em năm nào khi tựa bên vai anh đã thốt lên những tiếng yêu đương qua mấy lời nức nở, nhưng buồn thay người yêu còn đâu nữa, họa chăng chỉ còn mấy dòng dư lệ của một chàng trai đã lỡ giấc mộng đầu. Giấc mộng năm xưa anh với em đã đắp xây dưới bóng thùy dương trong một đêm trăng rụng, nay em đã phụ mối duyên tình, anh đứng một mình biết than thở với ai đây.
Ngành Mai
Nguồn: http://www.nguoi-viet.com/giai-tri/bai-vong-co-duoi-bong-thuy-duong/